Kerkliedwiki bundels.png
Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen!

Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.

Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl
Kerkliedwiki bundels.png Kerkliedwiki wijst je de weg naar meer dan 10.000 liederen! Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.

Op Liturgiewerkplaats.nl bieden we je inspiratie en concrete tips rond kerkmuziek en vieren Abonneer je op de nieuwsbrief.

Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas. Meer weten of vragen over Kerkliedwiki? info@kerkmuzieknetwerk.nl

In dulci jubilo

Uit Kerkliedwiki
(Doorverwezen vanaf In dulce jubilo)
Ga naar: navigatie, zoeken
Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):
Liedboek 2013 471
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.
In dulci jubilo
Vorm Strofelied
Herkomst
Titel In dulci jubilo
Taal Latijn
Periode 14e eeuw
Tekst
Dichter Andries Govaart
Vertaler Eppie Dam (Fr)
Bijbelplaats Lucas 2:8-20
Psalm 19:2-5
Metrisch 6-5-6-6-7-6-5-5
Muziek
Melodie In dulci jubilo
Herkomst circa 1480
Solmisatie 1-1-1-3-4-5-6-5
Gebruik
Kerkelijk jaar Kerstmorgen
Liedbundels
Liedboek 2013 471
Lieteboek 2013 471
De weg die je goeddoet 169
Laus Deo 732

In dulci jubilo is een oud lied uit circa 1480-1500. De tekst is zelfs nog ouder. Andries Govaart maakte een vrije bewerking hiervan tot een lied. Het oorspronkelijke lied is half in het Latijn, en half in het Duits.

Opname beluisteren

  • Melodie op blokfluit:
  • Uitvoering door The Choir of King's College Cambridge:

Tekst

De tekst is auteursrechtelijk beschermd en kan daarom hier niet worden weergegeven. De tekst in het Liedboek is een bewerking naar het lied uit de 14e eeuw. De beginregels van de strofen luiden:

  • 1. In dulci jubilo
  • 2. O, Jesu parvule
  • 3. Hoor, heel de engelenschaar

Ontstaan

In dulci jubilo is een 14e-eeuws kerstlied. De oorspronkelijke tekst wordt toegeschreven aan de Duitse mysticus Heinrich Seuse en het jaar van ontstaan is waarschijnlijk 1328.

Kenmerkend aan het lied is de ongewone afwisseling van Latijn en middeleeuws Duits. Uit de kringen van de Devotio Moderna zijn ook Nederlands-Latijnse varianten bekend, onder meer polyfone composities uit handschriften van de vijftiende eeuw.
Andries Govaart geeft de volgende toelichting: "Een mengtaallied uit Duitsland, wordt toegeschreven aan Heinrich Seuse, geschreven in ± 1225. Opdracht was om een aantal Latijnse woorden/uitdrukkingen te behouden (dus het karakter van een mengtaallied te handhaven) en het Nederlands te ‘moderniseren’. In het eerste couplet heeft dat geleid tot de uitdrukking Hartenwens, het kind waar we allang naar uitkeken. ‘Kraaiend in het stro’ roept het beeld van een baby op die met plezier in de wieg ligt en voor wie het horen wil klinkt ook de haan mee. ‘Staat als een zon te gloren’ verwijst naar de zon (der gerechtigheid) die iedere morgen opnieuw opgaat. Bij moeder op haar schoot roept het beeld op van moeder Maria die in de iconografie ons steeds het kind staande ons toont.
In het tweede couplet heb ik gekozen voor het meer anamnetische ‘U leeft met ons mee’, dan de zelfomschrijving ‘nach dir is mir so weh’. Daarna volgt bede, en belijden. De uitdrukkingen ‘ach en wee’ en ‘pais en vree’ passen in hun wat formele wat ouderwetse sfeer goed in dit lied.
Het derde couplet heeft een wat doxologisch karakter. De lofzang van de engelen uit de kerstnacht klinkt mee, dat Latijn kennen we allemaal. Dat aarde en hemel in nieuwe liederen verbonden zijn brengt het lied naar het einde der tijden (apocalyps). "

Inhoud

Let op: hieronder staat niet de door Govaart geschreven vertaling.

1.
In dulci jubilo
Nun singet und seid froh!
Unsers Herzens Wonne
Liegt in praesipio,
Und leuchtet als die Sonne
Matris in gremio,
Alpha es et O!
1.
In zoete vreugde
Zingt nu en wees blij!
De vreugde van ons hart
ligt in de kribbe,
en straalt als de zon
in moeders schoot,
U bent alpha en omega! (het begin en het einde: alles)
2.
O Jesu parvule
Nach dir ist mir so weh!
Tröst mir mein Gemüte
O puer optime
Durch alle deine Güte
O princepps gloriae.
Trahe me post te!
2.
O tere Jezus
Ik verlang zo naar U!
Troost mijn gemoed
O, beste der jongelingen
Door al Uw goedheid
O prins van de glorie.
Breng me bij U!
3.
O Patris caritas!
O Nati lenitas!
Wir wären all verloren
Per nostra crimina
So hat er uns erworben
Coelorum gaudia
Eia, wären wir da!
3.
O liefde van de Vader!
O zachtmoedigheid van de Zoon!
We zouden allen verloren zijn
Door onze zonden
Maar hij heeft voor ons verdiend
De vreugde van de hemel
Waren we daar maar!
4.
Ubi sunt gaudia
Nirgend mehr denn da!
Da die Engel singen
Novi cantica,
Und die Schellen klingen
In regis curia.
Eia, wären wir da!
4.
Er is nergens meer
vreugde dan daar!
Waar de engelen
nieuwe liederen zingen,
en de bellen klinken
in het hof van de Koning.
Waren we daar maar!

(Bron: Wikipedia)

Muziek

Muziekuitgaven

Koorzettingen bij Liedboek (2013) in de koorbundel:

  • Robert Lucas Pearsall
  • Michael Praetorius

Tot de componisten en muzikanten die dit lied bewerkt hebben behoren:

  • Leonhard Paminger (1495-1567)
  • Bartholomäus Gesius (1562-1613)
  • Michael Praetorius (1571-1621)
  • Dietrich Buxtehude (1637-1707), bladmuziek op IMSLP (gratis).
  • Georg Philipp Telemann (1681-1767): Kerstcantate "Die Hirten bei der Krippe zu Bethlehem, TWV 1:797. Eerste deel, koraal, 2de en 3de strofe van het lied
  • Johann Sebastian Bach (1685-1750)
  • Robert Lucas de Pearsall (1795-1856) Midifiles en bladmuziek (gratis).
  • Christian Gentilini (?-).
  • Mike Oldfield (1953-), uit 1975
  • Christoph Lahme (1968-)
  • Joseph Gentry Stephens (1972-)

Zie het artikel Zie In dulci jubilo (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

Hymnologische informatie

  • Eppie Dam heeft de Friese vertaling gemaakt: In dulci jubilo
  • In Laus Deo is eveneens de tekst in het Latijn en Duits opgenomen, maar is het Duits wel 'vernederlandst'.

Liturgisch gebruik

Literatuur

Toelichting:

Onderwijs

Geschikt voor: groep 5/6 (gebruik vers 1 en 3)

Werkvormen

1. Vertel dat dit een heel oud lied is. Het is geschreven in de Middeleeuwen. Latijn was in die tijd de taal van geleerden. Ook in de kerk werd veel Latijn gebruikt. Sommige Latijnse woorden hoor je wel vaker in kerkliederen, zoals ‘gloria in exelsis Deo’. Dat betekent: eer aan God in de hoge. In dit oude lied worden nog meer Latijnse woorden gebruikt:

  • in dulci jubilo: met zoet gejuich (spreek uit: in doeltsjie joebilo)
  • canta Domino: zing voor de Heer
  • nova cantica: nieuwe liederen

Lees de tekst van het lied en bespreek wat het betekent.

2. Zing het lied. Wat valt je op aan de melodie? Welke zinnen worden herhaald? Welk teken zie je aan het eind van regel twee, zes en zeven? In het derde couplet zie je hetzelfde teken voor de regel staan. Hoe zing je dat? Zing het lied en geef de rust aan met een tik op tafel.

  • Tip: In 1975 heeft de popartiest Mike Oldfield een versie van ‘In dulci jubilo’ gemaakt die wekenlang in de top 40 heeft gestaan. Tot 2011 stond het ook in de top 2000. Kijk en luister naar het lied. Mike Oldfield was een van de eerste artiesten die zelf alle instrumenten bespeelde en er later één opname van maakte. Wat vind je ervan?

Culturele informatie

  • Het lied is in 1976 een kersthit geweest in de uitvoering door Mike Oldfield. Van 2001 tot 2012 stond de hit ook jaarlijks in de Top2000.

Externe links