'Op, waak op!' Zo klinkt het luide

Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):

Liedboek 2013 749 Liedboek voor de kerken Gezang 262
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.

'Op, waak op!' Zo klinkt het luide
Vorm	Strofelied
Herkomst
Titel	Wachet auf, ruft uns die Stimme
Taal	Duits
Land	Duitsland
Periode	1599
Tekst
Dichter	Philipp Nicolai
Vertaler	C.B. Burger Bernard Smilde (Fr)
Bijbelplaats	Jesaja 21:11-12 Jesaja 52:8-9 Matteüs 24:27-31 Matteüs 25:1-13 Lucas 21:24-28 Openbaring 21:9-21
Metrisch	8-9-8-8-9-8-6-6-4-4-4-8
Muziek
Componist	Philipp Nicolai
Melodie	Wachet auf, ruft uns die Stimme
Solmisatie	1-3-5-5-5-5-6-5-6-5
Gebruik
Kerkelijk jaar	Voleinding
Liedbundels
Liedboek 2013 749
Liedboek voor de kerken Gezang 262
119 Gezangen 88
Colours of Grace 122
Hervormde Bundel 1938 98
Lieteboek 2013 749
Laus Deo 696
Lieteboek foar de tsjerken 262
E&R-liedbundel 1 115
Geestelijke Liederenschat 1935 280

'Op, waak op!' Zo klinkt het luide is een lied over de voleinding. Tekst en muziek zijn van Philipp Nicolai.

Opname beluisteren

• Henk Lemckert op Orgel Abdijkerk van Loosduinen C.F. in tenor [1]

• Nederland Zingt:

• Marcuscantorij Utrecht o.l.v. Ko Zwanenburg; Jan Hage, orgel op https://www.liedboekcompendium.nl/lied/749--op-waak-op-zo-klinkt-het-luide-7_0_9

Tekst

Originele tekst in het Duits:

1. "Wachet auf," ruft uns die Stimme
Der Wächter sehr hoch auf der Zinne,
"Wach auf du Stadt Jerusalem!
Mitternacht heißt diese Stunde!"
Sie rufen uns mit hellem Munde:
"Wo seid ihr klugen Jungfrauen?
Wohlauf, der Bräutigam kommt,
Steht auf, die Lampen nehmt!
Halleluja!
Macht euch bereit
zur Hochzeitsfreud;
Ihr müsset ihm entgegengehen!"

2. Zion hört die Wächter singen,
Das Herz tut ihr vor Freuden springen,
Sie wachet und steht eilend auf.
Ihr Freund kommt vom Himmel prächtig,
Von Gnaden stark, von Wahrheit mächtig;
Ihr Licht wird hell, ihr Stern geht auf.
Nun komm, du werte Kron,
Herr Jesu, Gottes Sohn!
Hosianna!
Wir folgen all
zum Freudensaal
Und halten mit das Abendmahl.

3. Gloria sei dir gesungen
Mit Menschen- und mit Engelzungen,
Mit Harfen und mit Zimbeln schön.
Von zwölf Perlen sind die Tore
An deiner Stadt, wir stehn im Chore
Der Engel hoch um deinen Thron.
Kein Aug hat je gespürt,
Kein Ohr hat mehr gehört
Solche Freude.
Des jauchzen wir
und singen dir
Das Halleluja für und für.

De opmaak van de tekst van het lied toont het beeld van een kelk, die verwijst naar naar het Heilig Avondmaal. Net als bij het lied Hoe helder staat de morgenster.

Ontstaan

Het lied is voor het eerst gepubliceerd in 1599 als bijlage in het boek Freudenspiegel van Philipp Nicolai. Het is ontstaan toen van juli 1597 tot januari 1598 een pestepidemie veel slachtoffers maakte in de plaat Unna (Westfalen). Wekenlang verzorgde de kerk circa 30 uitvaarten per week,; er waren circa 1300 doden te betreuren. Pastor Philipp Nicolai was een invloedrijke Luthers theoloog die studeerde en promoveerde in Wittenberg.

Muziek

• Partita voor orgel (PDF) door Theo Meurs (www.theomeurs.nl).

Muziekuitgaven

Zie Wachet auf, ruft uns die Stimme (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

Hymnologische informatie

• Bernard Smilde maakte de Friese vertaling: Riis oerein!' komt fan ’e muorren
• De Geestelijke Liederenschat 1935 heeft een vertaling met beginregel Waakt, ontwaakt! de dag gaat gloren!
• De Zangbundel Joh. de Heer heeft een andere vertaling van dit lied, zie Waakt, ontwaakt! roept Sions wachter.

• In Colours of Grace is de oorspronkelijke Duitse tekst opgenomen met Engelse, Franse, Tsjechische, Deense, Nederlandse en Poolse vertalingen.

Literatuur

Toelichtingen:

• Liedboekcompendium: https://www.liedboekcompendium.nl/lied/749--op-waak-op-zo-klinkt-het-luide-7_0_9
• Uitvoerige bespreking van dit lied in: De dienst van het lied : muziek-historische en didaktische studies over het Kerklied in de Oecumene / Ignace de Sutter. Brugge : Uitgeverij Emmaüs, 1974. ISBN 9026477333. p. 15-31.
• Willem Mudde: Het koningspaar der kerkliederen, verschenen in: In de hof der evangelische kerkmuziek : bloemlezing van artikelen en voordrachten van Willem Mudde, p. 128-140.
• Pieter Endedijk: Opstapcurcus voor kerkorganisten deel 2, blz.152
• Eredienstvaardig 12-4-105 (Petra Elbertsen)
• Organist & Eredienst, nov.1996, blz.218 (Mieke Breij/Klaas Tjitte de Jong)
• Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch 4-83 (Joachim Stalmann)
• Geistliches Wunderhorn, blz.154 (Ansgar Franz)
• Arie Eikelboom, Hymnologie V, blz.190-200

Culturele informatie

• Johann Sebastian Bach componeerde een cantate over dit kerklied (BWV 140).
• Cantate 'Wachet auf, ruft uns die Stimme', BWV 140, J.S.Bach

• Een uitgebreid artikel over deze cantate

Externe links

• Beschrijving over dit lied op Liedboekcompendium.nl.
• Uitgebreid artikel over dit lied (Engels)
• Artikel over het lied op Wikipedia (Duits).