Er is een roos ontloken

Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):

Liedboek 2013 473 Liedboek voor de kerken Gezang 132 Weerklank 119
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.

Er is een roos ontloken
Genre	Carol
Vorm	Strofelied
Herkomst
Taal	Nederlands
Land	Nederland
Periode	15e eeuw
Tekst
Dichter	Jan Wit
Vertaler	Cor Waringa (Fr)
Bijbelplaats	Jesaja 9:1 Jesaja 11:1-10 Lucas 1:26-38
Metrisch	7-6-7-6-6-7-6
Muziek
Componist	Michael Praetorius
Melodie	Es ist ein Ros entsprungen
Herkomst	16e eeuw
Solmisatie	5-5-5-6-5-5-3
Gebruik
Kerkelijk jaar	Rorate Kersttijd
Liedbundels
Liedboek 2013 473
Liedboek voor de kerken Gezang 132
Weerklank 119
Abdijboek 105
Colours of Grace 93
Christvesper 21
Lieteboek 2013 473
Liederen van het Leger des Heils 453
Lieteboek foar de tsjerken 132

Er is een roos ontloken is een Kerstlied van Jan Wit. Het is een vrije vertaling van het 16e eeuwse Duitse lied Es ist ein Ros entsprungen.

Opname beluisteren

• Opname van Sela:

• Oorspronkelijke tekst:

• Duitse tekst door King's Singers:

• Rhoden Girl Choristers zingen een arrangement van Margaretha Christina de Jongh:

• Henk Lemckert op Orgel Abdijkerk van Loosduinen C.F. in sopraan en tenor (liedboekzettingen.nl)

• Projectkoor OAZE o.l.v. Wim Ruessink; Janieke Mollenhorst, orgel op https://www.liedboekcompendium.nl/lied/473-er-is-een-roos-ontloken-4_4_1

Tekst

De tekst is auteursrechtelijk beschermd en kan hier niet volledig worden weergegeven. De eerste strofe luidt:

Er is een roos ontloken
uit barre wintergrond,
zoals er was gesproken
door der profeten mond.
En Davids oud geslacht
is weer opnieuw gaan bloeien
in 't midden van de nacht.

Ontstaan

De katholieke versie van de tekst is vermoedelijk in de 18e eeuw in het Nederlands vertaald. Ze staat bekend als: "Er is een roos ontsprongen", en ze kende nog een aantal bewerkingen nadien. Zo werd de tekst later nog met een couplet uitgebreid.

De meest bekende Nederlandstalige protestantse versie, "Er is een roos ontloken", werd in 1973 geschreven door Jan Wit voor het Liedboek voor de Kerken, gezang 132. Voordien bestonden er tal van andere protestantse versies, zoals: Een roze, fris ontloken(1911), "Een Rijsje is voortgekomen", "Daar is een twijg ontloken" (1933) en "Een twijg is voortgekomen" (1944). In het Fries is er eveneens een vertaling, namelijk: "In Roas is iepensprongen", zoals opgenomen in het Lieteboek foar de tsjerken (1977).

Muziek

Muziekuitgaven

Zie Es ist ein Ros entsprungen (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

• Partita voor orgel (PDF) door Theo Meurs (www.theomeurs.nl).

Hymnologische informatie

• De Zangbundel Joh. de Heer heeft twee andere vertalingen van dit lied opgenomen: Daar kwam een rijsje groeien en Er is uit dorre aarde.
• Cor Waringa heeft de Friese vertaling gemaakt: In roas is iepensprongen
• In verschillende bundels is een vertaling opgenomen van S. M. van Woensel Kooy, die als beginregel heeft Een roze, fris ontloken.

Literatuur

Toelichting:

• Wim Kloppenburg, Een melodie als een stil brandende kaars, in: Muziek & Liturgie, 78 (2009) 6, p. 18, 27-28.
• Liedboekcompendium: https://www.liedboekcompendium.nl/lied/473-er-is-een-roos-ontloken-4_4_1

Culturele informatie

• Bewerking van het lied in de zetting van Michael Praetorius, bewerkt door Jan Sandström: Es ist ein Ros entsprungen, Det är en ros utsprungen.

Siglo de Oro:

• Het lied is ook bekend als Christmas carol in Engeland met de titel A Great and Mighty Wonder.

Externe links

• Artikel met de verschillende tekstversies op Wikipedia.