Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.
|
O lichaam van het Woord
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.
O lichaam van het Woord Op de Goede Vrijdag | |
Vorm | Strofelied |
Herkomst | |
Taal | Nederlands |
Land | Nederland |
Periode | Omstreeks 1956 |
Tekst | |
Dichter | Willem Barnard |
Vertaler | Bernard Smilde (Fr) Peter Pawlowsky (Du) |
Bijbelplaats | Johannes 1:14 Psalm 22:2 Matteüs 27:57-61 Marcus 15:42-47 Lucas 23:50-56 Johannes 19:38-42 |
Metrisch | 6-7-6-7 |
Muziek | |
Componist | Frits Mehrtens (a) Intermonasteriële Werkgroep voor Liturgie (b) Piet van Amstel (c) Adriaan Blankenstein (d) |
Melodie | O lichaam van het Woord (a) |
Solmisatie | 3-5-6-7-5-6 (a) 6-6-5-6-7-6 (b) 6-1-1-6-5-6 (c) 6-6-5-6-6-1 (d) |
Gebruik | |
Kerkelijk jaar | Stille Zaterdag Goede Vrijdag |
Liedbundels | |
Liedboek 2013 589 (a) | |
Oud-Katholiek Gezangboek 634 (a) | |
Abdijboek 186 (b) | |
Adem van het jaar 109 (a), P-147 (a) | |
Aan de hand van Moses 1-112 (a) | |
Lieteboek 2013 589 (a) | |
Verzamelde Liederen 29 | |
Zingend Geloven 1-55 (a) | |
Wij moeten Gode zingen (bundel) 24 (a,c,d) |
Willem Barnard (1920-2010) schreef het lied O lichaam van het Woord als één lange, geinterpuncteerde zin, die later tot kerklied is hervormd, o.a. door de toonzetting van Frits Mehrtens (1922-1975).
Opname beluisteren
- Henk Lemckert op Orgel Abdijkerk van Loosduinen C.F. in tenor (www.liedboekzettingen.nl) [1]
Tekst
De tekst is auteursrechtelijk beschermd en kan daarom niet volledig worden weergegeven. De eerste strofe luidt:
1. O lichaam van het Woord,
dat riep in den beginne,
nu gaat Gij onverhoord
de mond der aarde binnen.
De beginregels van de overige strofen luiden:
- 2. De lippen der natuur
- 3. Zij gaan u tegemoet
- 4. Gij die verzwegen zijt.
Ontstaan
Het lied is de eerste van de 'Liederen voor de gedachtenis des Heren', verschenen in de bundel 'Woorden van brood' (Amsterdam, 1956). Barnard plaatste het lied zelf 'op de Goede Vrijdag'. In Zingend Geloven en Adem van het jaar staat het opgenomen als lied voor Stille Zaterdag.
Inhoud
Het lied verwijst naar het evangelie van Johannes, waar over het Woord van God gezegd wordt, het het vlees geworden is en onder ons heeft gewoond in de mensenzoon Jezus, 'de eniggeborene des Vaders, vol van genade en waarheid' (Johannes 1: 14). Dit vleesgeworden, lichaam geworden Woord, dat 'riep in den beginne' (strofe 1) kreeg gestalte in de Zoon van God, die geleden heeft en gestorven is en nedergedaald in het dodenrijk: Hij ging 'de mond der aarde binnen'. Maar dat 'laatste uur' (strofe 2) van Jezus is tegelijk 'het eerste uur der doden' in datzelfde dodenrijk, die 'taal en teken', 'vlees en bloed' ontvangen voor hun verrijzenis op de jongste dag, die Hij met zijn dood en opstanding heeft voorbereid. Want 'zij mogen niet ontbreken' (strofe 3). Christus is het, die op het negende uur van de Goede Vrijdag met luider stem uitriep: 'Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten?' (Psalm 22:2; Mattheus 27:46). Daarom stierf Jezus 'onverhoord' (strofe 1) en wordt Hij aangeduid als 'Gij die verzwegen zijt' (strofe 4). Tot in de dood toe, als Hijzelf als het ware doodgezwegen is, hoort Hij het roepen 'van de verleden tijd'. Met zijn dood en verrijzenis baant Hij een weg, sterker, dé weg naar de toekomst. (Bron: toelichting geparafraseerd overgenomen uit: Documentatieblad bij Zingend Geloven, I-55.)
Muziek
De melodie van Frits Mehrtens staat in de e-phrygische modus, waardoor dit lied meteen een kleur van inkeer en boete krijgt. De matige omvang per regel bevestigt bovendien het meditatieve karakter. De regels 1 en 4 hebben de omvang van een kwint, de regels 2 en 3 een kwart. Het ritme blijft sober: het is in alle regels gelijk, behalve daar waar het metrum een extra halve noot vereist. Het ritme is geheel tweeledig.
Zie O lichaam van het Woord (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.
Hymnologische informatie
- Het lied is ook opgenomen in Wij moeten Gode zingen (bundel) (Van der Leeuwstichting, 1960) met een melodie van Piet van Amstel en een van Adriaan Blankenstein. Aldaar wordt ook verwezen naar een toonzetting van het lied door dr. Anton van der Horst 'met bijbehorende harmonisatie verkrijgbaar bij de VPRO, Hilversum'. Helaas is deze melodie bij een archiefbrand verloren gegaan.
- Bernard Smilde maakte de Friese vertaling: O lichem fan it wurd
- Peter Pawlowsky vertaalde het lied in het Duits: O Leib des Wortes, das schon, gepubliceerd in Du aber wohnst in meiner Hand, blz. 63.
Literatuur
Toelichtingen:
- Liedboekcompendium: https://www.liedboekcompendium.nl/lied/589-o-lichaam-van-het-woord-5_5_2
- Arie Eikelboom, Hymnologie XVI, p. 67-68, ISBN 9789082249088
- In wind en vuur - II, blz. 361-363.