Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort

Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort is het artikel over het origineel van het lied in de oorspronkelijke taal. Van dit lied zijn de volgende vertalingen bekend:

• Bewaar ons, Here, bij uw woord (Boendermaker) vertaling van het Duitse lied van Martin Luther door Pieter Boendermaker, (o.a. in Liedboek voor de kerken 1973).
• Bewaar ons, Here, bij uw Woord (Den Besten) vertaling van het Duitse lied van Martin Luther door Ad den Besten
• Bewaar ons, Vader, bij uw woord vertaling van het Duitse lied van Martin Luther door A. Schroten en Henk van 't Veld, (o.a. in Weerklank).
• Houd ons bijeen, God, rond uw woord, vertaald door Sytze de Vries in Liedboek (2013).
• Uw stem, Heer, hebben wij gehoord vrije vertaling door Jaap Zijlstra in Liedboek (2013).

Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):

Liedboek voor de kerken Gezang 310 Hemelhoog 530
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.

Bewaar ons, Here, bij uw woord
Vorm	Strofelied
Herkomst
Titel	Erhalt uns Herr, bei deinem Wort
Taal	Duits
Land	Duitsland
Periode	16e eeuw
Tekst
Dichter	Martin Luther
Vertaler	Pieter Boendermaker
Metrisch	8-8-8-8
Muziek
Melodie	Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort
Herkomst	Wittenberg 1543
Solmisatie	2-4-2-1-2-4-3-2
Gebruik
Kerkelijk jaar	Hervormingsdag
Thema	Kerk en gemeente Navolging Levenseinde
Liedbundels
Liedboek voor de kerken Gezang 310
Hemelhoog 530
Bavoliedboek 301
Colours of Grace 126
Gezangboek der ELK 140

'Erhalt uns Herr' in Magdeburger Gesangbuch

Bewaar ons, Here, bij uw woord is een vertaling van het lied Erhalt uns Herr, bei deinem Wort, geschreven door Martin Luther (1483-1546) in 1541. De vertaling is van Pieter Boendermaker.

Opname beluisteren

• Henk Lemckert op orgel Abdijkerk van Loosduinen. C.F. in tenor. Te beluisteren op: (Liedboekzettingen.nl)

Tekst

De Nederlandse tekst is auteursrechtelijk beschermd en kan daarom hier niet worden weergegeven.

Ontstaan

Het lied Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort is door Martin Luther geschreven. In de tijd van Luther was er regelmatig oorlog tussen het Romeinse Rijk en de Turken. Toen de strijd tussen de keizer en de Turken tot een hoogtepunt kwam in 1541 schreef Luther een strijdlied, omdat de keurvorst hem om hulp vroeg. Dat werd: ‘Erhalt uns Herr, bei deinem Wort’. Luther maakte gebruik van een bekende melodie van een oude Latijnse hymne. Hij bewerkte die zo, dat elk belangrijk woord in het lied een zeker accent kreeg. Volgens het opschrift was het lied bedoeld voor kinderen: "Ein Kinderlied, zu singen wider die zween Ertzfeinde Christi und seiner heiligen Kirchen, den Bapst und Türcken" ("Een kinderlied, om te zingen tegen de twee aartsvijanden van Christus en zijn heilige kerk, de paus en de Turken.”) Men zag in het gezongen gebed van onschuldige kinderen een laatste redding uit het gevaar. Zo werd het in 1542 een heus strijdlied tegen de achtergrond van de oorlog tegen de Turken en sentimenten tegen de paus. Vanwege de opruiende tekst in de tweede regel und steur des Papsts und Türcken mord werd het eeuwenlang als een omstreden protestants lied gezien. Maar deze tekst is al weer een paar eeuwen in alle huidige liedboeken weggelaten. Het huidige lied is een lied waar in de drie strofes respectievelijk God, Christus en de Heilig Geest wordt bezongen.

Muziek

Muziekuitgaven

• Michael Praetorius - Erhalt uns Herr bei deinem Wort. Vierstemmig (SATB), a capella. Canon. Te downloaden op Choralwiki.
• Michael Praetorius - 17-stemmig.

• Balthasar Resinarius - Erhalt uns Herr bei deinem Wort. Te downloaden op IMSLP.

• Dietrich Buxtehude - Erhalt uns Herr bei deinem Wort (BuxWV 185)

• J.S. Bach
• Pachelbel

Zie Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

Hymnologische informatie

• In Colours of Grace is ook de Duitse, Engelse, Franse, Tsjechische, Finse en Noorse tekst opgenomen.
• Van dit lied zijn verschillende vertalingen in het Nederlands beschikbaar:
  • Heer, houd ons staande bij uw Woord, vertaald door Pieter Boendermaker, in Gezangboek der Evangelisch-Lutherse Kerk (nr. 140).
  • Bewaar ons, Here, bij uw Woord, vertaald door Ad den Besten, gepubliceerd in 119 Gezangen.

De beide hierboven genoemde vertalingen van Den Besten en Boendermaker zijn als een soort compromis 'samengevoegd' en in het Liedboek voor de Kerken opgenomen.

• • Bewaar ons, Here, bij uw woord, vertaald door Pieter Boendermaker, o.a. in Liedboek voor de Kerken.
  • Houd ons bijeen, God, rond uw woord is een nieuwere vertaling, gemaakt door Sytze de Vries (Liedboek 721).
  • Jaap Zijlstra maakte, geïnspireerd op dit lied een vrije bewerking Uw stem, Heer, hebben wij gehoord (Liedboek (2013).

Culturele informatie

• Johann Sebastian Bach schreef een cantate over dit lied - BWV 126. Artikel over deze cantate op de Duitse Wikipedia.

Literatuur

• Smelik, J. (2006) - 'Liedboek gezang 310: Bewaar ons, Here, bij uw woord.' in: Reformatie, 81e jrg. nr. 33, 20 mei 2006. alhier online beschikbaar (geraadpleegd 2016-10-22).

Toelichting:

• Met uw instemming 1-3-65
• Arie Eikelboom, Hymnologie II, blz. 215-221

Externe links

• Artikel over het lied, met de Duitse teksten erbij is te lezen op de Duitse Wikipedia.