Nu is de dag ten einde

Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):

Liedboek 2013 244 Liedboek voor de kerken Gezang 389
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.

Nu is de dag ten einde
Herkomst
Titel	Nun sich der Tag geendet
Taal	Duits
Land	Duitsland
Periode	1729
Tekst
Dichter	Gerhard Tersteegen
Vertaler	Ad den Besten Cor Waringa (Fr)
Metrisch	7-7-6-7-7-8
Muziek
Componist	Heinrich Isaac Bartholomäus Gesius
Melodie	O Welt, ich muss dich lassen
Solmisatie	1-1-2-3-5-4-3
Gebruik
Kerkelijk jaar	Voleinding
Getijde v/d dag	Avond
Thema	Levenseinde Uitvaart
Liedbundels
Liedboek 2013 244
Liedboek voor de kerken Gezang 389
102 gezangen 58
Evangelisches Gesangbuch 478
Lieteboek 2013 244
Lieteboek foar de tsjerken 389
Uit aller mond 194

Het lied Nu is de dag ten einde is een vertaling van het Duitse lied Nun sich der Tag geendet. De tekst is geschreven door Gerhard Tersteegen (1697-1769) en vertaald door Ad den Besten. De melodie is van Heinrich Isaac (ca. 1445-1517).

Opname beluisteren

• Samenzang vanuit de Martinikerk te Groningen. Koor: Roden Girl Choristers o.l.v Sonja de Vries. Organist: Sietze de Vries.

• Henk Lemckert op Orgel Abdijkerk van Loosduinen C.F. in sopraan (liedboekzettingen.nl)

Tekst

De tekst is auteursrechtelijk beschermd en kan daarom hier niet worden weergegeven.

Inhoud

Het lied is het laatste deel van een veel omvangrijker 'Morgen- und Abendopfer', waarin de hele dag, van morgen tot avond, in het licht van de eeuwigheid wordt gesteld. Het verscheen voor het eerst in de vierde druk van Tersteegens 'Geistlichs Blumengärtlein' (1745). Het gaat hier niet om de reële gevaren van de nacht (net zomin als in zijn andere avondlied De avond komt, de zon daalt in het westen - LvdK gezang 388).

Muziek

Zie O Welt, ich muss dich lassen (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

Melodie

• Het lied is een bewerking van het lied 'Innsbruck, ich muss dich lassen' van Heinrich Isaac (ca. 1445-1517). Het is voor het eerst opgeschreven in 1495.
• Het lied is met andere teksten en met wijzigingen in de melodie in het geestelijk repertoire terechtgekomen. Een zogeheten contrafact.
• Het oorspronkelijke lied is waarschijnlijk een gedicht van Zuid-Duitse handwerkslieden die het lied zongen bij het verlaten van de stad Innsbruck, op weg naar een vreemd land.

Op de melodie van het oorspronkelijke lied zijn veel verschillende teksten gemaakt.

• In 1505 verscheen het lied met een geestelijke tekst in 'Ein Liedlein von Sankt Anna und Loachim'. Het werd toen een lied over het verlaten van de wereld: 'O Welt, ich muss zich lassen'.

• Paul Gerhardt (1607-1676) schreef het avondlied Nun ruhen alle Wälder op deze melodie.
• J.S. Bach gebruikte de melodie twee keer in de Mattäus Passion. De eerste keer met de titel 'Ich bin's, ich sollte büssen' (nr. 16) en de tweede keer met de tekst 'Wer hat dich so geschlagen' (nr. 44).

Zettingen

• De originele zetting van Isaac in de database IMSLP van het lied.

Bewerkingen om te zingen

Van deze melodie zijn veel koorbewerkingen beschikbaar.

• Raadpleeg ook de Choralwiki voor verschillende versies van de bladmuziek.

Oorspronkelijke lied: Innsbruck, ich muss dich lassen Koorzettingen

• Nun ruhen alle Wälder in de zetting van J.S. Bach

Bewerkingen om te spelen

• J.S. Bach schreef een fughette voor orgel over Nun ruhen alle Wälder (BWV 756).
• Johannes Brahms gebruikt in zijn Elf Choralvorspiele (Opus 122) twee keer de melodie van het lied O Welt, ich muss dich lassen (nr. 3 en nr 11)

Hymnologische informatie

Cor Waringa heeft de Friese vertaling gemaakt: It deiljocht giet al hinne

Literatuur

Toelichting:

• Liedboekcompendium: https://www.liedboekcompendium.nl/lied/244-nu-is-de-dag-ten-einde-2_3_5
• Arie Eikelboom, Hymnologie III, blz. 152-154 (melodie) (ISBN 978-90-816827-0-1)
• Arie Eikelboom, Hymnologie IX, blz. 343-345 (ISBN 978-90-816827-8-7)

Externe links

• Gerhard Tersteegen (1697-1769)

Dit artikel voldoet aan de kwaliteit en uitgangspunten die gelden voor de informatie op Kerkliedwiki. Meer van dit soort artikelen staan in de Etalage.