Tips nodig? Zo kun je een lied zoeken. Hier vind je een overzicht van alle liedbundels.
Wil je ons werk steunen? Hier vind je meer over doneren of koop onze unieke Ubi-cari-tas.
|
Aus tiefer Not schrei ich zu dir: verschil tussen versies
(→Tekst) |
(→Muziek) |
||
Regel 114: | Regel 114: | ||
==Muziek== | ==Muziek== | ||
− | [[Martin Luther]] schreef de tekst aanvankelijk op een bestaande melodie. In het ''Achtliederbuch'' werd de tekst gezongen op de melodie van [[Es ist das Heil uns kommen her]]. In een van de uitgaven van het | + | [[Martin Luther]] schreef de tekst aanvankelijk op een bestaande melodie. In het ''Achtliederbuch'' werd de tekst gezongen op de melodie van [[Es ist das Heil uns kommen her]]. In een van de uitgaven van het Erfurter Enchiridion is de tekst gerelateerd aan de melodie van [[Ach Gott, vom Himmel sieh darein]]. Korte tijd daarna voorzag hij het lied van een eigen melodie met de kenmerkende dubbele kwintsprong aan het begin. [[Johann Sebastian Bach]] schreef in 1724 een koraalcantate over het lied (BWV 38) en twee orgelbewerkingen in de ''Clavierübung III'' uit 1739 (BWV 686 en 687). |
− | In Zuid-Duitsland was de melodie van [[Wolfgang Dachstein]] uit het Straßburger Gesangbuch (1525) bekender. Deze melodie is door Bach in zijn koraalbewerking BWV 1099 (Neumeister-Sammlung) gebruikt. In het Evangelisches Gesangbuch is deze melodie als tweede melodie opgenomen. | + | In Zuid-Duitsland was de melodie van [[Wolfgang Dachstein]] uit het Straßburger Gesangbuch (1525) bekender. Deze melodie is door Bach in zijn koraalbewerking BWV 1099 (Neumeister-Sammlung) gebruikt. In het Evangelisches Gesangbuch is deze melodie als tweede melodie opgenomen. |
==Hymnologische informatie== | ==Hymnologische informatie== |
Versie van 24 dec 2021 om 16:59
Mogelijk staat het wel in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.
Aus tiefer Not schrei ich zu dir Aus tiefer Not schrei ich zu dir | ||
Genre | Strofelied | |
Herkomst | ||
Taal | Duits | |
Land | Duitsland | |
Periode | 1524 | |
Psalm 130 | ||
Type | Boetepsalm Pelgrimslied | |
Latijnse titel | De profundis | |
Vulgaat | Psalm 129 | |
Tekst | ||
Dichter | Martin Luther | |
Bijbelplaats | Psalm 130 | |
Metrisch | 8-7-8-7-8-8-7 | |
Muziek | ||
Componist | Martin Luther (a) Wolfgang Dachstein (b) | |
Melodie | Aus tiefer Not schrei ich zu dir | |
Solmisatie | 7-3-7-1-7-5-6-7 (a) 1-7-1-2-2-1-2-3 (b) | |
Liedbundels | ||
Evangelisches Gesangbuch 299 (a, b) | ||
Gotteslob 277 (a) | ||
Colours of Grace 11 (a) |
Aus tiefer Not schrei ich zu dir is een lied van Martin Luther (1483-1546). Hij schreef het lied eind 1523 / begin 1524 als een berijmde versie van Psalm 130, De Profundis. Zijn intensieve omgang met deze psalm heeft geleid tot verschillende vertalingen en twee versies van het lied. Hij schreef eerst een vierstrofige berijming van de Bijbelse tekst, gevolgd door een vijfstrofige versie waarin de tekst is uitgebreid met het reformatorische thema van rechtvaardiging door het geloof alleen.
Tekst
Vierstrofige versie: 1. Aus tieffer not schrey ich zu dir / |
Vijfstrofige versie: 1. Aus tieffer not schrey ich zu dyr / |
Ontstaan
Aus tiefer Not schrei ich zu dir is geschreven door Martin Luther in 1524 als een vertaling van Psalm 130. Na zijn terugkeer van de Wartburg in 1522 richtte hij zich op de vormgeving van de mis in de landstaal, het Duits. Daarbij was ook behoefte aan goede liederen voor de gemeente. Luther nodigde enkele collega's/dichters uit om de belangrijkste psalmen te vertalen in goed zingbare taal. In zijn brief met instructies voor deze auteurs wees hij op het belang van goede weergave van de Bijbelse tekst, liefst zonder gebruik van modewoorden. Als voorbeeld voegde hij zijn eerste vierstrofige versie van Aus tiefer Not schrei ich zu dir erbij. Het lied werd in 1524 voor het eerst gepubliceerd als een van de acht liederen in het eerste Lutherse liedboek, het Achtliederbuch. Deze bundel bevatte vier liederen van Luther, drie van Paul Speratus, en een van Justus Jonas. Het verscheen hetzelfde jaar ook in het Erfurt Enchiridion.
Bronnenkwestie
In de vroegste drukken bestaat er zowel een versie met vier strofen als één met vijf strofen, waardoor onderzoekers lange tijd van mening verschilden over de ontstaansvolgorde. De meest gangbare opvatting is dat Luther eerst de vierstrofige versie schreef als een bewerking die zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke Bijbeltekst van de psalm bleef. Daarna heeft hij de vijfstrofige versie gemaakt, waarin ook zijn inzicht over de rechtvaardigingsleer en de betekenis van goede werken is opgenomen. Geconcludeerd kan worden dat het ontstaan verliep in drie stadia: (1) de vierstrofige tekst werd gezongen op een bekende melodie, (2) Luther schreef een nieuwe melodie en (3) tot slot schreef hij de vijfstrofige tekst.
Muziek
Martin Luther schreef de tekst aanvankelijk op een bestaande melodie. In het Achtliederbuch werd de tekst gezongen op de melodie van Es ist das Heil uns kommen her. In een van de uitgaven van het Erfurter Enchiridion is de tekst gerelateerd aan de melodie van Ach Gott, vom Himmel sieh darein. Korte tijd daarna voorzag hij het lied van een eigen melodie met de kenmerkende dubbele kwintsprong aan het begin. Johann Sebastian Bach schreef in 1724 een koraalcantate over het lied (BWV 38) en twee orgelbewerkingen in de Clavierübung III uit 1739 (BWV 686 en 687).
In Zuid-Duitsland was de melodie van Wolfgang Dachstein uit het Straßburger Gesangbuch (1525) bekender. Deze melodie is door Bach in zijn koraalbewerking BWV 1099 (Neumeister-Sammlung) gebruikt. In het Evangelisches Gesangbuch is deze melodie als tweede melodie opgenomen.
Hymnologische informatie
De vijfstrofige versie is opgenomen in het Evangelisches Gesangbuch (Nr. 299). Het katholieke Gotteslob (2013) bevat de strofen 1, 3, 4 und 5 met kleine tekstaanpassingen (Nr. 277). Het Mennonitische Gesangbuch bevat vijf strofen met eveneens kleine tekstaanpassingen (Nr. 387).
Vertalingen / bewerkingen
In het Nederlands is het lied bekend in de volgende vertalingen: