Door goede machten trouw en stil omgeven

Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):

Liedboek 2013 511 Liedboek voor de kerken Gezang 398
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.

Door goede machten trouw en stil omgeven
Herkomst
Titel	Von guten Mächten treu und stil umgeben
Taal	Duits
Land	Duitsland
Periode	20e eeuw
Tekst
Dichter	Dietrich Bonhoeffer
Vertaler	Jan Willem Schulte Nordholt
Metrisch	11-10-11-10
Muziek
Componist	Adriaan C. Schuurman
Solmisatie	6-7-1-2-1-7-6-5-6-4-3
Gebruik
Kerkelijk jaar	Jaarwisseling
Thema	Vertrouwen
Liedbundels
Liedboek 2013 511
Liedboek voor de kerken Gezang 398

'Door goede machten trouw en stil omgeven is een vertaling van het Duitse lied op een tekst van Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) Von guten Mächten treu und stil umgeben.

Opname beluisteren

• Henk Lemckert op Orgel Abdijkerk van Loosduinen C.F. in tenor (www.liedboekzettingen.nl)

<html5media height="50" width="200">http://liedboekzettingen.nl/wp-content/uploads/2014/10/nlb-511-t.mp3</html5media>

<videoflash>3Y0aRsX168A|300|150</videoflash>

Tekst

Woordwolk liedtekst

De tekst is auteursrechtelijk beschermd en kan daarom hier niet (volledig) worden weergegeven. De woordwolk geeft een indicatie van de taal die in het lied wordt gebruikt.

Ontstaan en inhoud

“Hier zijn nog een paar regels, die mij de laatste avonden zijn ingevallen // Ze zijn een kerstgroet voor jou, onze ouders en zuster.” Dietrich Bonhoeffer.

Met deze woorden voegde Dietrich Bonhoeffer zijn beroemd geworden gedicht “Door goede machten trouw en stil omgeven” bij de brief die hij vanuit gevangenschap stuurde aan zijn verloofde. Drie maanden later, op 9 april 1945, werd hij door de nationaalsocialisten vermoord.

"Von guten Mächten treu und still umgeben,
behütet und getröstet wunderbar,
so will ich diese Tage mit euch leben
und mit euch gehen in ein neues Jahr.

Noch will das alte unsre Herzen quälen,
noch drückt uns böser Tage schwere Last.
Ach Herr, gib unsern aufgeschreckten Seelen
das Heil, für das du uns geschaffen hast.

Und reichst du uns den schweren Kelch, den bittern
des Leids, gefüllt bis an den höchsten Rand,
so nehmen wir ihn dankbar ohne Zittern
aus deiner guten und geliebten Hand.

Doch willst du uns noch einmal Freude schenken
an dieser Welt und ihrer Sonne Glanz,
dann wolln wir des Vergangenen gedenken,
und dann gehört dir unser Leben ganz.

Lass warm und hell die Kerzen heute flammen,
die du in unsre Dunkelheit gebracht,
führ, wenn es sein kann, wieder uns zusammen.
Wir wissen es, dein Licht scheint in der Nacht.

Wenn sich die Stille nun tief um uns breitet,
so lass uns hören jenen vollen Klang
der Welt, die unsichtbar sich um uns weitet,
all deiner Kinder hohen Lobgesang.

Von guten Mächten wunderbar geborgen,
erwarten wir getrost, was kommen mag.
Gott ist bei uns am Abend und am Morgen
und ganz gewiss an jedem neuen Tag."

Dietrich Bonhoeffer (1944)

Muziek

Zettingen

• Vierstemmige zetting, c.f. in tenor door Henk Lemckert (www.liedboekzettingen.nl).

Bewerkingen om te zingen

Bonhoeffers oudejaarsgedicht Von guten Mächten treu und still umgeben is door componist Alexander Prins bewerkt tot de Bonhoeffer-cantate. Deze is op 31 december 2006 voor het eerst uitgevoerd. Alexander Prins schreef de cantate in Bachstijl. Prins over zijn compositie: “Warmte en geborgenheid midden in pijn en verlatenheid, dat was wat mij als eerste trof. Dit lied is ontstaan uit een waarachtige verhouding van mens tot mens en van God en mens, ten tijde van onderdrukking en gevangenschap.” Te beluisteren via IKON.

Hymnologische informatie

De vertaler Jan Willem Schulte Nordholt heeft de volgende toelichting bij het lied geschreven: "Men kan dit lied niet ten volle begrijpen, zonder te weten met hoeveel moed en zelfverloochening de dichter jarenlang door de diepten van het lijden is gegaan. Zelf zou hij het niet hebben willen zeggen zo, maar ik heb vertalende, speciaal bij de strofen 2 en 3, de gedachte aan Gethsémané niet van mij af kunnen zetten. Trouwens, is niet, hoe men verder ook links of rechts interpreteert, het leven van Bonhoeffer in de eerste plaats gestempeld als een imitatio Christi.

Het herdenken, waarvan hij schrijft in strofe 4, is hem niet gegeven geweest, hij heeft het weerzien, in strofe 5 verlangd, niet meer mogen beleven. Maar hij heeft, en dat lijkt mij de kern, geloofd, dat geen verstikkend zwijgen tenslotte de lofzang zou kunnen beletten. Zijn vertrouwen is zo simpel en volkomen, zoals het in het slot van het lied wordt beleden, dat het de tijd vervult, dat het bewijst hoezeer voor deze getuige van Christus God tenslotte niet verborgen bleef"

(Bron: Compendium bij de 491 gezangen uit het Liedboek voor de kerken)

In de laatste strofe is de vertaler wat minder zorgvuldig geweest: In het zevende vers lezen/zingen we: "In goede machten liefderijk geborgen / verwachten wij getroost wat komen mag." Het Duitse woord 'getrost' betekent echter niet 'getroost', maar 'vol goede moed'. Dit woord verschilt van het 'getröstet' in strofe 1. De strekking van deze zin in strofe 7 is dus: "vol vertrouwen wachten wat er ook gebeurt".

Culturele informatie

Het lied is breed verspreid en er zijn veel verschillende melodieën bij gemaakt.

• In Duitsland staat het lied met een andere melodie van Otto Abel (1959) in het Evangelisches Gezangbuch.

<videoflash>1zLw1ETw-g4|300|150</videoflash>

• Een andere populaire versie in Duitsland is de melodie/uitvoering uit 1970 van Siegfried Fietz. Deze komt ook voor in verschillende regionale uitgaven van het Evangelisches Gezangbuch (BT637, West652, Wü541). De bladmuziek van deze melodie (PDF).

<videoflash>aN7dGz6NH5M|300|150</videoflash>

Externe links

• Website van het Bonhoeffer Werkgezelschap
• Artikel over Bonhoeffer op Wikipedia.
• Duitse toelichting bij de strofen van het lied

Voetnoten

Dit artikel voldoet aan de kwaliteit en uitgangspunten die gelden voor de informatie op Kerkliedwiki. Meer van dit soort artikelen staan in de Etalage.