Daar komt een schip, geladen

Dit lied is te vinden in de volgende veelgebruikte liedbundel(s):

Liedboek 2013 434 Liedboek voor de kerken Gezang 116 Zingt Jubilate 220
Mogelijk staat het ook in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.

Daar komt een schip, geladen
Vorm	Strofelied
Herkomst
Titel	Es kommt ein Schiff, geladen
Taal	Duits
Land	Duitsland
Tekst
Dichter	Daniel Sudermann Johannes Tauler
Vertaler	Bernardus Johannes Aris Fedde Schurer (Fr) Bernard Smilde (Fr)
Bijbelplaats	Lucas 2:4-7 Johannes 1:14
Metrisch	7-6-7-6
Muziek
Melodie	Es kommt ein Schiff, geladen
Herkomst	Keulen 1608
Solmisatie	6-6-6-7-7-1-2-3-3
Gebruik
Kerkelijk jaar	Adventstijd
Liturgie	Credo
Liedbundels
Liedboek 2013 434
Liedboek voor de kerken Gezang 116
Zingt Jubilate 220
Colours of Grace 87
Gezangboek EBG 63
Hervormde Bundel 1938 2
Lieteboek 2013 434
Lieteboek foar de tsjerken 116

Rechten
Tekst	Publiek domein
Muziek	Publiek domein
Vertaling	Publiek domein

Daar komt een schip, geladen is de vertaling van het Duitse adventslied Es kommt ein Schiff, geladen. De tekst is van Daniel Sudermann (1550-1631), vrij naar een tekst van Johannes Tauler (1294-1361). De vertaling is gemaakt door Bernardus Johannes Aris (1899-1947).

Opname beluisteren

• Koor en gemeente:

• Duitse versie van het lied in een kooruitvoering:

• Henk Lemckert op Orgel Abdijkerk van Loosduinen C.F. in tenor (liedboekzettingen.nl)

• St. Joriskamerkoor Amersfoort o.l.v. Bas Ramselaar; Harry van Wijk, orgel op https://www.liedboekcompendium.nl/lied/434-daar-komt-een-schip-geladen-4_0_4

Tekst

1 Daar komt een schip, geladen
tot aan het hoogste boord,
draagt Gods Zoon vol genade,
des Vaders eeuwig woord.

2 Hoe 't schip het water kliefde!
Het bergt een kostb'ren last;
het zeil, dat is de liefde,
de Heil'ge Geest de mast.

3 Het anker valt ter rede,
nu is het schip aan land.
Het woord is vlees geworden,
Gods Zoon reikt ons de hand.

4 Te Bethlehem geboren
als kindje in een stal,
geeft zich voor ons verloren
de Heiland van 't heelal.

5 En wie in groot verblijden
dit kindje kussen wil,
moet vooraf met Hem lijden
zijn kruis, om zijnentwil,

6 En daarna met Hem sterven,
om met Hem op te staan
en 't leven te verwerven,
gelijk Hij heeft gedaan.

Ontstaan en inhoud

Het lied heeft een lange geschiedenis, in ieder geval vanaf de vijftiende eeuw. De herkomst en de wijzigingen zijn niet precies te achterhalen; de dichter moet iemand zijn geweest die leefde volgens het gedachtegoed van de mysticus Tauler. De oudste bron kent het als een Marialied. De grootste verandering aan het lied is ongetwijfeld die van de protestantse Daniel Sudermann, in de zeventiende eeuw. Hij verving Maria als hoofdpersoon voor Christus en voegde enkele coupletten toe. Deze versie van het lied is in vertaling opgenomen in het Liedboek voor de kerken en Liedboek (2013). De eerste twee verzen gaan over Advent, de volgende twee over Kerst, en de laatste twee over Goede Vrijdag en Pasen. Het lied heeft perioden van grote populariteit meegemaakt. De symboliek van het lied heeft veel mensen aangesproken. Bijvoorbeeld die van het schip. Door de hele mensengeschiedenis heen heeft het schip een rijke betekenis. De ark van Noach, die de redding van Noach en daarmee van de mensheid mogelijk maakte, bijvoorbeeld. In buitenjoods-christelijke sfeer, bijvoorbeeld die van de Egyptenaren en de Grieken, speelde het schip een rol bij het bevaren van de doodsrivier. De boot in het lied vaart de andere kant op: van het rijk van God naar de aarde. Het schip heeft zijn bestemming bereikt als de Christus wordt geboren:

Het anker valt te rede, nu is het schip aan land.
Het woord is vlees geworden, Gods Zoon reikt ons de hand

De precieze herkomst en achtergrond van het lied maken het moeilijk de symboliek te duiden. Met met schip kan worden verwezen naar het schip van de kerk. Dat beeld is door kerkvaders geïntroduceerd, ter vervanging van het schip als vaartuig voor de doden. Het schip is daarin de drager van het heil, van het vleesgeworden Woord. Bij deze uitleg past goed wat in het tweede couplet wordt gezegd:

Het zeil, dat is de liefde,
de Heilige Geest de mast.

Als wordt gekozen voor het schip als beeld van de ziel, wordt het lied voluit mystiek. Tauler gebruikt het schip als beeld van het gemoed (ziel) van de mens. Christus houdt zich op in de ziel en als de mens bij wijze van spreken de juiste koes vaart (als die in liefde leeft, met de Heilige Geest als ruggengraat van die liefde), dan is de bestemming van het schip de vereniging met Christus.

Muziek

De melodie verdient speciale aandacht vanwege het verschil in ritme tussen de eerste en de tweede helft van elke strofe. De lengte van de halve noot van de tweede melodiehelft is gelijk aan de gepuncteerde halve noot van de eerste melodiehelft.

Muziekuitgaven

Zie Es kommt ein Schiff, geladen (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

• Partita voor orgel (PDF) door Theo Meurs (www.theomeurs.nl).

Hymnologische informatie

• In Colours of Grace is ook de Duitse, Engelse en Kroatische tekst opgenomen.

Fedde Schurer en Bernard Smilde maakten de Friese vertaling: Dêr komt in skip mei frede

Literatuur

Toelichtingen:

• Liedboekcompendium: https://www.liedboekcompendium.nl/lied/434-daar-komt-een-schip-geladen-4_0_4
• Ignace de Sutter bespreekt dit lied in zijn bundel ‘De lofzang van alle tijden : een derde reeks hymnologische studies over het kerklied in de oecumene’, 1983, ISBN 9026478186, p. 27-32.
• Eredienstvaardig 4-4-126 (J.Wijchers)
• J.Bakker: Gezongen evangelie, blz.63 (Liedmeditatie)
• Organist & Eredienst, nov.1998, blz.236 (W.Pendrecht/W.Kloppenburg)
• Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch 5-10 (C.Reich)
• Geistliches Wunderhorn, blz.60 (C.Reich)
• Arie Eikelboom, Hymnologie XIV, p. 302-306, ISBN 9789082249064

Culturele informatie

• Max Reger (1873-1916), Es kommt ein Schiff geladen, Adventslied für fünfstimmigen gemischten Chor a cappella:

• Een nieuw arrangement uit Christian Steyer's concert cyclus «Alte Weihnachtslieder Neu» voor piano en koor. Uitgevoerd door het Berliner Solistenchor live in de Segenskirche Berlin, December 2008: