Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort

Dit lied is niet te vinden in één van de veelgebruikte liedbundels.
Mogelijk staat het wel in andere liedbundels. Kijk hiervoor in de infobox rechts, onder het kopje 'Liedbundels'.

Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort
Vorm	Strofelied
Herkomst
Titel	Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort
Taal	Duits
Land	Duitsland
Periode	1541
Tekst
Dichter	Martin Luther
Metrisch	8-8-8-8
Muziek
Melodie	Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort
Herkomst	Wittenberg 1543
Solmisatie	2-4-2-1-2-4-3-2
Gebruik
Kerkelijk jaar	Hervormingsdag
Thema	Kerk en gemeente Navolging Levenseinde
Liedbundels
Evangelisches Gesangbuch 193
Colours of Grace 126

Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort is het artikel over het origineel van het lied in de oorspronkelijke taal. Van dit lied zijn de volgende vertalingen bekend:

• Bewaar ons, Here, bij uw woord (Boendermaker) vertaling van het Duitse lied van Martin Luther door Pieter Boendermaker, (o.a. in Liedboek voor de kerken 1973).
• Bewaar ons, Here, bij uw Woord (Den Besten) vertaling van het Duitse lied van Martin Luther door Ad den Besten
• Bewaar ons, Vader, bij uw woord vertaling van het Duitse lied van Martin Luther door A. Schroten en Henk van 't Veld, (o.a. in Weerklank).
• Houd ons, o Heer, dicht bij uw woord vertaling door Fedde Schurer in Oude en nieuwe zangen.
• Houd ons bijeen, God, rond uw woord, vertaald door Sytze de Vries in Liedboek (2013).
• Uw stem, Heer, hebben wij gehoord vrije vertaling door Jaap Zijlstra in Liedboek (2013).

'Erhalt uns Herr' in Magdeburger Gesangbuch

Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort is een lied geschreven door Martin Luther (1483-1546) in 1541.

Opname beluisteren

• Henk Lemckert op orgel Abdijkerk van Loosduinen. C.F. in tenor. Te beluisteren op: (Liedboekzettingen.nl)

Tekst

1. Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort,
Und steur' des Papsts und Türken Mord,
Die Jesum Christum, deinen Sohn,
Stürzen wollen von seinem Thron.

2. Beweis dein Macht, Herr Jesu Christ,
Der du Herr aller Herren bist;
Beschirm dein arme Christenheit,
Dass sie dich lob in Ewigkeit.

3. Gott Heilger Geist, du Tröster wert,
Gib dein'm Volk einerlei Sinn auf Erd,
Steh bei uns in der letzten Not!
G'leit uns ins Leben aus dem Tod!

4. Ihr Anschläg, Herr, zu nichte mach,
Laß sie treffen die böse Sach,
Und stürz sie in die Grub hinein,
Die sie machen den Christen dein.

5. So werden sie erkennen doch,
Daß du, unsr Herr Gott, lebest noch
Und hilfst gewaltig deiner Schar,
Die sich auf dich verlässet gar.

6. Verleih uns Frieden gnädiglich,
Herr Gott, zu unsern Zeiten;
Es ist doch ja kein andrer nicht,
Der für uns könnte streiten,
Denn du, unser Gott, alleine.

7. Gib unsern Fürst'n und aller Obrigkeit
Fried und gut Regiment,
Dass wir unter ihnen
Ein geruh'g und stilles Leben führen mögen
In aller Gottseligkeit und Ehrbarkeit.
Amen.

Ontstaan

Het lied Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort is door Martin Luther geschreven. In de tijd van Luther was er regelmatig oorlog tussen het Romeinse Rijk en de Turken. Toen de strijd tussen de keizer en de Turken tot een hoogtepunt kwam in 1541 schreef Luther een strijdlied, omdat de keurvorst hem om hulp vroeg. Dat werd: ‘Erhalt uns Herr, bei deinem Wort’. Luther maakte gebruik van een bekende melodie van een oude Latijnse hymne. Hij bewerkte die zo, dat elk belangrijk woord in het lied een zeker accent kreeg. Volgens het opschrift was het lied bedoeld voor kinderen: "Ein Kinderlied, zu singen wider die zween Ertzfeinde Christi und seiner heiligen Kirchen, den Bapst und Türcken" ("Een kinderlied, om te zingen tegen de twee aartsvijanden van Christus en zijn heilige kerk, de paus en de Turken.”) Men zag in het gezongen gebed van onschuldige kinderen een laatste redding uit het gevaar. Zo werd het in 1542 een heus strijdlied tegen de achtergrond van de oorlog tegen de Turken en sentimenten tegen de paus. Vanwege de opruiende tekst in de tweede regel und steur des Papsts und Türcken mord werd het eeuwenlang als een omstreden protestants lied gezien. Maar deze tekst is al weer een paar eeuwen in alle huidige liedboeken weggelaten. Het huidige lied is een lied waar in de drie strofes respectievelijk God, Christus en de Heilig Geest wordt bezongen.

Muziek

Muziekuitgaven

• Michael Praetorius - Erhalt uns Herr bei deinem Wort. Vierstemmig (SATB), a capella. Canon. Te downloaden op Choralwiki.
• Michael Praetorius - 17-stemmig.

• Balthasar Resinarius - Erhalt uns Herr bei deinem Wort. Te downloaden op IMSLP.

• Dietrich Buxtehude - Erhalt uns Herr bei deinem Wort (BuxWV 185)

• J.S. Bach
• Pachelbel

Zie Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort (melodie) voor een overzicht van alle (orgel)literatuur en koorbewerkingen van deze melodie.

Hymnologische informatie

• In Colours of Grace is ook de Duitse, Engelse, Franse, Tsjechische, Finse en Noorse tekst opgenomen.

Culturele informatie

• Johann Sebastian Bach schreef in 1725 een koraalcantate over dit lied - BWV 126.

Liederen in Bachs Koraalcantates

Dichter: Martin Luther, Paul Gerhardt, Johann Rist, Cyriakus Schneegaß, Georg Neumark, Johann Heermann, Justus Jonas, Balthasar Kindermann, Martin Moller, Bartholomäus Ringwaldt, Konrad Hubert, Samuel Rodigast, Caspar Neumann, Paul Ebers, Johannes Gigas, Elisabeth Creutziger, Johann Franck, Johann Burchard Freystein, Johann Christoph Rube, Michael Franck, Jakob Ebert, Caspar Ziegler, Johannes Hermans, Ahasverus Fritsch, Christian Keymann, Herzog Albrecht von Preußen, Justus Jonas, Paul Eber, Philipp Nicolai Delen: O Ewigkeit, du Donnerwort · Ach Gott, vom Himmel sieh darein · Christ unser Herr zum Jordan kam · Ach Herr, mich armen Sünder · Meine Seele erhebt den Herren · Wer nur den lieben Gott läßt walten · Was willst du dich betrüben · Wo Gott der Herr nicht bei uns hält · Was frag ich nach der Welt · Nimm von uns, Herr, du treuer Gott · Herr Jesu Christ, du höchstes Gut · Allein zu dir, Herr Jesu Christ · Jesu, der du meine Seele · Was Gott tut das ist wohlgetan · Liebster Gott, wenn wird ich sterben? · Herr Gott, dich loben alle wir · Ach lieben Christen, seid getrost · Herr Christ, der einge Gottessohn · Wo soll ich fliehen hin · Schmücke dich, o liebe Seele · Aus tiefer Not schrei ich zu dir · Mache dich, mein Geist bereit · Wohl dem, der sich auf seinen Gott · Ach wie flüchtig, ach wie nichtig · Du Friedefürst, Herr Jesu Christ · Nun komm der Heiden Heiland · Gelobet seist du, Jesu Christ · Christum wir sollen loben schon · Ich freue mich in dir · Das neugeborne Kindelein · Jesu, nun sei gepreiset · Liebster Immanuel, Herzog der Frommen · Meinen Jesum lass ich nicht · Ach Gott, wie manches Herzeleid · Was mein Gott will, das g’scheh allzeit · Ich hab in Gottes Herz und Sinn · Mit Fried und Freud ich fahr dahin · Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort · Herr Jesu Christ, wahr’ Mensch und Gott · Wie schön leuchtet der Morgenstern

Externe links

• Artikel over deze cantate op de Duitse Wikipedia.
• Artikel over het lied, met de Duitse teksten erbij is te lezen op de Duitse Wikipedia.